(Henryk Sienkiewicz) 170 rocznica urodzin, 100 rocznica śmierci geniusza.

W roku 1905 Komitet Noblowski składający się z członków Akademii Szwedzkiej, po raz piąty przyznał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Przypadła ona Polakowi, choć Polski przecież de facto wtedy nie było....

W uzasadnieniu czytamy:

„za wybitne osiągnięcia w dziedzinie epiki i rzadko spotykany geniusz,
który wcielił w siebie ducha narodu”

Kto zacz? Oczywiście - Henryk Sienkiewicz.

Z twórczością Sienkiewicza zetknąłem się jako mały chłopiec. Mój dziadek, który był zaprzysięgłym wielbicielem pisarza, od najmłodszych lat czytał mi jego książki. Oczywiście niewiele wtedy z tego rozumiałem, ale pamiętam, że podobał mi się klimat! Świadomie zacząłem zgłębiać dzieła Sienkiewicza w wieku 10 lat. I muszę przyznać, że mocno wpłynęły one na moją osobowość, wrażliwość, sposób patrzenia na świat, ideały... Nie umiem napisać ile razy czytałem Trylogię... Setki? Postaram się zachęcić Was do sięgnięcia po tę fascynująca lekturę.

Trylogia to cykl trzech powieści,w skład której wchodzą:

1/ Ogniem i mieczem

2/ Potop

3/ Pan Wołodyjowski.
 

Pamiętajmy przede wszystkim, że Sienkiewicz pisał te książki w czasie, gdy Polska znajdowała się pod zaborami. Jak sam się wyraził, miała to być lektura „ku pokrzepieniu serc“. Trylogia poruszyła masy i wzmagała patriotyzm oraz kultywowała polskość, którą tak zaciekle starali się zwalczać zaborcy.

„Ogniem i Mieczem“ rozpoczyna się ucieczką Bohdana Chmielnickiego na Sicz, której mógł zapobiec namiestnik chorągwi pancernej księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, Jan Skrzetuski. Nie wiedział on jednak o listach, które nakazywały Chmielnickiego aresztować. Wkrótce Chmielnicki - sprzymierzony z Tatarami - organizuje bunt Kozaków zagrażający stabilności Rzeczypospolitej...

Książkę czyta się wspaniale z powodu wykreowanych przez Sienkiewicza postaci. Onufry Zagłoba, Longin Podbipięta, Rzędzian, Jan Skrzetuski, Michał Wołodyjowski czy Bohun śmieszą, bawią, a czasami wyciskają z oczu łzy prawdziwego wzruszenia... Jest to powieść wielowątkowa, gdzie obok wydarzeń wielkich (bunt Kozaków i próby jego zdławienia) mamy arcyciekawy wątek miłości Skrzetuskiego do kniaziówny Heleny Kurcewiczówny. A wszystko to niebanalne, piękne, cudowne... I możemy się przekonać co to jest honor, patriotyzm, przyjaźń....

W „Potopie“ spotykamy wiele postaci, które poznaliśmy już w „Ogniem i Mieczem“. Zmienia się jednak główny bohater. Jest nim chorąży orszański, Andrzej Kmicic. Młody zawadiaka przybywa na Laudę, aby poślubić przeznaczoną mu testamentem Aleksandrę (Oleńkę) Billewiczównę. Jakiż ten Kmicic jest typowo... polski! W głębi duszy dobry i szlachetny, jednak rówocześnie niepokorny, zaciekły, hulaka,w „gorącej wodzie kąpany“! Perypetie Kmicica i Oleńki, które śledzimy z niesłabnącym zainteresowaniem, przeplatają się z nieszczęściem, które po raz kolejny zawisło nad Rzeczpospolitą. Oto w lipcu 1655 wojska szwedzkie wkroczyły w jej granice i od zajęcia Wielkopolski rozpoczęły podbój naszego kraju. W październiku książę Janusz Radziwiłł zerwał Unię wiążącą Litwę z Koroną i podpisał pakt ze Szwedami... Pech chciał, że podkomendnym i dłużnikiem Radziwiłła, który wybaczył mu dawne grzeszki był... gorący polski patrota, Andrzej Kmicic. Podczas gdy Zagłoba nazwał Radziwiłła po imieniu: „Mości panowie, oto Judasz Iskariota! Bodajeś konał w rozpaczy! bodaj ród twój wygasł! bodaj diabeł duszę z ciebie wywlókł... zdrajco! zdrajco! po trzykroć zdrajco!“, a inni pułkownicy rzucali w geście protestu swoje buzdygany (Wołodyjowski, Oskierko, Stankiewicz, Skrzetuski, Mirski, Hoszczyc, Józefowicz), Kmicic opowiedział się za wojewodą wileńskim...  Czy Oleńka, która była świadkiem tego haniebnego czynu, kiedykolwiek mu wybaczy?

„Pan Wołodyjowski“ uznawany jest za najsłabszą część Trylogii, ale ja nie podzielam tej opinii. Głównym bohaterem jest pułkownik Michał Wołodyjowski, którego mogliśmy już dobrze poznać czytając dwa pierwsze tomy. Akcja toczy się w okresie wojen Rzeczypospolitej z Turcją. Książka rozpoczyna się „misją“ Zagłoby, który postawił sobie za punkt honoru wyciągnąć Wołodyjowskiego z klasztoru. Trzeba bowiem wiedzieć, że pułkownik po śmierci narzeczonej, właśnie wśród kamedułów poszukał schronienia. Znany ze swoich forteli Zagłoba znalazł jednak sposób, aby przekonać „małego rycerza“ do zmiany zdania! Oczywiście w książce nie zabrakło wzruszającego wątku miłosnego oraz innych dramatycznych wydarzeń, a wszystko na tle dzikich polskch kresów i szykującej się tureckiej nawały.

Osobiście uważam, że każdy Polak powinien przeczytać Trylogię! Niewiele jest bowiem książek, z których możemy uczyć się prawdziwego patriotyzmu, a równocześnie w cechach charakteru bohaterów widzieć odbicie naszych własnych... Gdy jest mi źle, gdy świat naprawdę mocno da mi w kość, zawsze wracam do moich ukochanych książkowych przyjaciół! Zagłoba, Wołodyjowski, Skrzetuski, Podbipięta, Kmicic... cóż za wspaniały korowód!