W piłce nożnej najważniejsze są... nogi?

„Umiejętności piłkarskie i taktyka są ważne,‭ ‬ale często przeceniane.‭ ‬W piłkę grają ludzie.‭ ‬Obdarzeni emocjami,‭ ‬pragnący zaspokoić swoje potrzeby i oczekiwania.‭ ‬Taktyka nie wygrywa meczu,‭ ‬mecze wygrywają LUDZIE‭”
Sir Alex Ferguson

‭„‬Mentalność zawodników to część gry‭ (...)”
Leo Beenhakker‭

„Dyscyplina była ważna,‭ ‬ale nie najważniejsza.‭ ‬Dlaczego‭? ‬Bo wybraliśmy odpowiednich ludzi.‭ ‬Najpierw patrzyliśmy,‭ ‬jakim kandydat na naszego gracza jest człowiekiem,‭ ‬potem‭ ‬sprawdzaliśmy,‭ ‬jak gra w piłkę‭ (…‬).‭
‬Braliśmy tych,‭ ‬którzy podzielali naszą wizję,‭ ‬pasję,‭ ‬determinację.‭ ‬I mieliśmy szczęście ich znaleźć‭.
(...) Ja wierzę,‭ ‬że futbol rodzi się w głowach,‭ ‬to,‭ ‬co robią stopy,‭ ‬jest tylko echem pracy umysłów.‭”
Arrigo Sacchi

NOGI versus GŁOWA

W zasadzie wszystko jest jasne‭ ‬– tych kilka zacytowanych zdań,‭ ‬powinno‭ ‬już na wstępie rozwiać‭ ‬wszelkie‭ ‬wątpliwości.‭ ‬Wszak usłyszeliśmy głos ludzi,‭ ‬którym można‭ ‬w tej materii‭ ‬zaufać,‭ ‬ponieważ ich‭ ‬bogate‭ ‬doświadczenie‭ ‬zawodowe i dogłębna znajomość‭ ‬piłkarskiego środowiska,‭ ‬jest gwarantem rzetelnej oceny sytuacji.‭
Myślę,‭ ‬że‭ ‬także‭ ‬większość z nas,‭ ‬zwykłych kibiców,‭ ‬nie zaprzeczy,‭ ‬że w dyscyplinie,‭ ‬która przecież w swej nazwie nawiązuje do naszych kończyn dolnych,‭ ‬te‭ ‬nogi wcale nie są najistotniejszym elementem futbolowej układanki.‭ ‬Choć oczywiście niezbędnym‭ ‬– czyli takim,‭ ‬bez którego,‭ ‬kariera piłkarska nie byłaby możliwa.‭
Niepodatne na kontuzje,‭ ‬wytrenowane i wytrzymałe nogi,‭ ‬są niewątpliwie tym,‭ ‬czym musi dysponować każdy zawodnik,‭ ‬marzący o sukcesach w świecie futbolu. Jednak te nogi, choćby nawet najwspanialsze i wyceniane na niebotyczne pieniądze (podobno Robert Lewandowski ubezpieczył swoje nogi na 50 mln złotych), to  za mało....

Rzecz jasna, jest jeszcze coś,‭ ‬bez czego‭ ‬byłoby strasznie trudno o‭ ‬sukces‭ ‬– nie tylko w piłce nożnej zresztą,‭ ‬ale także praktycznie w każdej innej dyscyplinie sportu.‭
Głowa‭ ‬– to od niej tak naprawdę wszystko zależy.‭ ‬Głowa,‭ ‬czyli w odpowiedni sposób ukierunkowane myślenie każdego sportowca i sposób postrzegania otaczającej go rzeczywistości.‭
Umiejętność odnalezienia się w zaskakujących,‭ ‬trudnych,‭ ‬czy wręcz kryzysowych sytuacjach i właściwe na nie reagowanie.‭
Zdolność‭ ‬przewidywania pewnych zdarzeń‭ ‬– by następnie móc korzystać z gotowych,‭ ‬przemyślanych i przygotowanych wcześniej rozwiązań.‭
Konieczność podejmowania szybkich decyzji.‭
Radzenie sobie ze stresem i presją oczekiwań.‭
Mentalność zwycięzcy.‭
Ale też wypracowane,‭ ‬indywidualne sposoby reagowania na porażki.‭
Dążenie do doskonałości,‭ ‬przy jednoczesnej świadomości,‭ ‬że pewnych granic nie przekroczymy.‭ ‬Choć niektórzy próbują je‭ ‬wciąż‭ ‬przesuwać‭ ‬– i niejednokrotnie im się to udaje‭!
Osiągnięcie takiego stanu ducha i ciała,‭ ‬w którym mamy poczucie harmonii,‭ ‬wewnętrznego spokoju i‭ ‬„balansu‭”‬.
Koncentracja.‭
Spokój.‭
Opanowanie.‭
Czysty umysł i‭ „‬lekka głowa‭”‬ w momencie sportowej rywalizacji.‭
Idealnie‭ ‬wyważone proporcje w poszczególnych płaszczyznach życia osobistego i zawodowego.‭
Nieustanna praca nad sobą,‭ ‬nad własną psychiką,‭ ‬której końcowym efektem ma być satysfakcja i poczucie zawodowego spełnienia.

A zatem‭ ‬– myślenie i emocje we współczesnym futbolu są niemal tak samo ważne,‭ ‬jak bieganie i wytrenowane mięśnie.‭ ‬Piłkarz,‭ ‬któremu zdarza się zapominać podczas meczu o tej prostej prawdzie,‭ ‬to niestety,‭ ‬nie pełnowartościowy gracz,‭ ‬lecz typowy,‭ „‬jeździec bez głowy‭”‬.‭
Cóż z tego,‭ ‬że ma potencjał,‭ ‬szybkość,‭ ‬może nawet niezłą technikę‭ ‬– skoro nie potrafi tego wszystkiego we właściwy sposób wykorzystać‭?
 

DROGA DO SUKCESU‭ ‬– CZYLI TRENING MENTALNY

W jaki sposób osiągnąć zamierzony efekt‭? ‬Jak zrealizować założone wcześniej cele‭? ‬Jak spełnić swoje marzenia i stać się lepszym piłkarzem‭?
Oczywiście nie ma na to jednakowej dla wszystkich recepty.‭ ‬Ale poszukując odpowiedzi na powyższe pytania,‭ ‬warto zapoznać się z‭ ‬czymś,‭ ‬o czym w Polsce,‭ ‬w ostatnim czasie coraz głośniej się mówi,‭ ‬a co na zachodzie Europy,‭ ‬praktykowane jest już od bardzo dawna.‭  
Na trening mentalny‭ ‬-‭ ‬bo to o nim mowa‭ ‬-‭ ‬najwcześniej kładziono nacisk za naszą zachodnią granicą.‭ ‬Można powiedzieć,‭ ‬że‭ ‬to Niemcy byli pionierami w‭ ‬dziedzinie psychologii sportu,‭ ‬choć obecnie przodują w tym Belgowie.‭ ‬Znajduje to‭ ‬odzwierciedlenie chociażby w najnowszym‭ (‬z dnia‭ ‬4‭ ‬lutego‭ ‬2016‭)‬,‭  ‬rankingu FIFA,‭ ‬którego Belgia jest liderem,‭ ‬a Niemcy zajmują czwarte miejsce‭ (‬choć,‭ ‬jak na aktualnych mistrzów świata,‭ ‬lokata ta,‭ ‬może się wydawać zaskakująco niska‭)‬.

Czym‭ ‬więc‭ ‬jest i jakie efekty‭ ‬może przynieść‭ ‬trening mentalny‭?‬
Chyba najprościej‭ ‬odpowiedzieć na to pytanie stwierdzeniem,‭ ‬że jest to‭ ‬praca nad sferą umysłową zawodnika,‭ ‬która ma prowadzić do podniesienia poziomu wykonywanych przez niego zadań,‭ ‬oraz zwiększenia efektywności jego gry.‭ ‬Przez pojęcie‭ ‬to,‭ ‬należy rozumieć także‭ ‬ćwiczenie regulacji pobudzenia psychofizjologicznego,‭ ‬budowanie odpowiedniego‭ ‬poziomu pewności siebie,‭ ‬ale także‭ kształtowanie‬ profesjonalnego podejścia do uprawianej dyscypliny sportu.‭
Wszystko to ma ukształtować siłę i odporność psychiczną zawodnika. Na ogół, trening mentalny jest jednym z elementów szkolenia podczas obozu przygotowawczego‭ ‬– i to wówczas klub najczęściej zatrudnia psychologów,‭ ‬mających wspomóc trenera i fizjoterapeutów.

PIŁKARSKI‭ ‬„ROMANS‭”‬ Z PSYCHOLOGIĄ SPORTU

Psychologia sportu, w dalszym ciągu, ma bardzo wiele do zaoferowania polskiemu futbolowi.‭ ‬To bardzo duże pole do popisu zarówno dla współpracujących z klubem trenerów mentalnych,‭ ‬ale‭ ‬także dla specjalizujących się w tego rodzaju usługach firm,‭ ‬oferujących‭ ‬kompleksowy cykl szkoleń,‭ ‬grupowych i indywidualnych.‭ ‬Takich firm,‭ ‬pojawia się coraz więcej na polskim rynku.
Mimo to, należy zaznaczyć, że psychologiczny aspekt szkolenia, wciąż nie‭ ‬jest‭ ‬w pełni doceniany w naszym kraju‭ ‬-‭ ‬w przeciwieństwie do zachodnich klubów,‭ ‬gdzie stała‭ ‬współpraca z psychologiem jest standardem,‭ ‬a‭ ‬zawodnicy chętnie korzystają z pomocy osób,‭ ‬których fachowa wiedza pomaga im uporać się z problemami sfery emocjonalnej.
Jednak trzeba przyznać,‭ ‬że‭ ‬coraz więcej‭ ‬piłkarzy korzysta z pomocy psychologa,‭ ‬czy trenera mentalnego‭ ‬– i otwarcie się do tego faktu przyznaje.‭ ‬Niektórzy,‭ ‬jak na przykład Paweł Wszołek‭ (‬Hellas Werona‭)‬,‭ ‬chodzą nawet na jogę.‭ ‬Co ciekawe,‭ ‬tym,‭ ‬na którym wzorował się‭ były zawodnik Polonii Warszawa‬,‭ ‬jest‭ ‬nie kto inny,‭ ‬a sam‭ ‬Ryan Giggs.‭
Polski piłkarz bardzo ciekawie opowiada o swych doświadczeniach, inspiracjach i o tym,‭ ‬co zawdzięcza właśnie jodze i pracy z psychologiem,‭ ‬twierdząc m.‭in.‭, ‬że‭ ‬to‭ „‬głowa w profesjonalnym futbolu jest najważniejsza“.‭ ‬Cały wywiad z Wszołkiem, który w ostatnim czasie zbiera coraz lepsze noty we Włoszech, można przeczytać tutaj‭:

WYWIAD Z PAWŁEM WSZOŁKIEM

Również inni,‭ ‬znani polscy piłkarze chętnie‭ ‬mówią o współpracy z trenerem mentalnym.‭ ‬Chyba najliczniejszą grupę stanowią podopieczni Pawła Frelika,‭ ‬którego prężnie działająca firma‭ ‬The Winners Mental Training sp.‭ ‬z o.o.,‭ ‬prowadzi także szkolenia grupowe.‭

Jeśli‭ ‬zaś chodzi o‭ ‬piłkarzy,‭ ‬którzy z entuzjazmem wypowiadają się o tym,‭ ‬co dają im rozmowy z‭ ‬trenerem mentalnym,‭ ‬to warto zauważyć,‭ ‬że wśród nich jest wielu bardzo młodych graczy‭ (‬m.in.‭ ‬Dawid Kownacki,‭ ‬Karol Linetty,‭ ‬Mariusz Stępiński‭), ‬choć oczywiście nie brakuje także tych bardziej doświadczonych‭ (‬np.‭ ‬Jakub Wawrzyniak,‭ ‬Sławomir Peszko,‭ ‬czy Kamil Grosicki‭)‬.
Co konkretnie mówią ci piłkarze‭?
Na przykład,‭ ‬jedni‭ ‬doceniają rolę świadomego myślenia w trakcie meczu,‭ drudzy‬ cieszą się‭ ‬z pokonania własnego lenistwa,‭ ‬a jeszcze inni twierdzą,‭ ‬że po kilku sesjach ich głowa stała się‭…‬ „lżejsza o kilka kilogramów‭”‬!
Generalnie wszyscy są zadowoleni,‭ ‬dostrzegają‭ ‬pozytywne rezultaty‭ ‬i wymierne korzyści już po kilku rozmowach‭ ‬– mimo,‭ ‬że początkowo byli raczej sceptycznie nastawieni do tego typu projektu.

KLUBY ŚWIADOME POTRZEB SWYCH PIŁKARZY  

Tak,‭ ‬jak już wcześniej wspomniałam,‭ ‬coraz większa ilość‭ ‬klubów‭ ‬w Polsce,‭ ‬decyduje się inwestować w tę formę szkolenia swoich zawodników.‭ ‬Mając świadomość,‭ ‬że dobry piłkarz,‭ ‬to nie tylko ten,‭ ‬który ma świetnie wytrenowane ciało,‭ ‬szybkość i technikę w nogach,‭ ‬potrafi wykonywać zadania przypisane jego pozycji na boisku i realizować założenia taktyczne.‭ ‬To wszystko jest oczywiście bardzo istotne i nikt nie zamierza tego kwestionować.‭ ‬Ale po raz kolejny należy podkreślić, że w piłce nożnej,‭ ‬głowa jest tak samo ważna,‭ ‬jak nogi. W żadnym razie nie można o tym zapominać‭!‬
Zwłaszcza w starciach zespołów, o wyrównanym poziomie wyszkolenia technicznego i wydolnościowego,‭ ‬właśnie takie niuanse,‭ ‬jak odporność psychiczna,‭ ‬czy mentalność,‭ ‬będą coraz częściej ogrywać decydującą rolę.‭ ‬Warto‭ ‬więc chyba ‭ ‬wykorzystać wszystkie,‭ ‬mogące przynieść potencjalne korzyści,‭ ‬opcje?‭
A możliwości,‭ ‬jakie niesie ze sobą psychologia sportu,‭ ‬są naprawdę nie do przeszacowania.‭ ‬Choć oczywiście,‭ ‬jak wszędzie,‭ ‬także i tutaj znajdą się zarówno zwolennicy takich działań,‭ ‬jak i sceptycy.‭ ‬Do tych drugich zaliczać się będą ci,‭ ‬którzy nigdy nie spróbowali,‭ ‬ale także tacy,‭ ‬którzy‭ ‬nie osiągnąwszy spodziewanych efektów,‭ ‬po prostu się rozczarowali i zarzucili współpracę ze specjalistami od‭ „‬rozpracowywania‭”‬ myśli i emocji sportowców‭…‬
Tak też bywa.‭ ‬Jednak zdecydowanie częściej,‭ ‬taka współpraca jest kontynuowana i coraz bardziej doceniana przez włodarzy i trenerów drużyn piłkarskich.‭

Które więc polskie kluby,‭ ‬dotychczas zdecydowały się skorzystać z pomocy psychologów i trenerów mentalnych‭?
Należy do nich m.in.‭ ‬Górnik Zabrze,‭ ‬Ruch Chorzów,‭ ‬Lechia Gdańsk,‭ ‬Legia Warszawa,‭ ‬Cracovia Kraków,‭ ‬Wisła Kraków,‭ ‬Lech‭ ‬Poznań,‭ ‬Pogoń Szczecin,‭ ‬Podbeskidzie Bielsko-Biała,‭ ‬oraz‭ ‬ Zagłębie Lubin,‭ ‬którego trener,‭ ‬Piotr Stokowiec,‭ ‬jest wielkim zwolennikiem‭ ‬takich‭ ‬właśnie metod,‭ ‬wspomagających pracę szkoleniowca.‭ ‬Bardzo interesująco zresztą wypowiada się na ten temat w jednym z wywiadów:‭

„Każdy trener musi być psychologiem,‭ ‬ale to wiedza tak specjalistyczna,‭ ‬że najlepiej posiłkować się właśnie fachowcami.‭ ‬W Polsce kwestie mentalne są traktowane po macoszemu i to wielka słabość naszej piłki.‭ ‬Zwraca się uwagę na taktykę,‭ ‬motorykę,‭ ‬przygotowanie techniczne.‭ ‬Kwestie mentalne to jest czwarta noga tego stołu.‭ ‬Wszyscy wiemy,‭ ‬co się niechybnie wydarzy,‭ ‬jeśli jedna z nóg stołu będzie krótsza.‭ ‬Uważam,‭ ‬że w Polsce naprawdę mamy dobrych piłkarzy,‭ ‬tylko oni zupełnie nie wierzą w swoje umiejętności,‭ ‬są zakompleksieni.‭ ‬Słabe przygotowanie mentalne wpływa negatywnie na ich rozwój jako piłkarzy.‭”

Na pytanie dziennikarza,‭ ‬czy dobry trener nie powinien sam natchnąć piłkarzy wiarą we własne możliwości,‭ ‬Stokowiec odpowiada:
‭
‬„Powinien,‭ ‬tylko że oprócz tego może też sięgnąć po specjalistę,‭ ‬który mu w tym pomoże i ja na taki ruch zupełnie świadomie się zdecydowałem.‭ ‬Trzeba wykorzystać każde dostępne narzędzie,‭ ‬by poprawić jakość zespołu,‭ ‬by rozwinąć zawodnika,‭ ‬odblokować go.‭ ‬Przygotowanie mentalne w dzisiejszej piłce jest nie do przecenienia.‭ ‬W Zagłębiu zwracamy na to uwagę,‭ ‬zarówno w‭ ‬kontekście pierwszego zespołu,‭ ‬jak i grup młodzieżowych w Akademii.‭”

Cały wywiad‭ ‬z trenerem Zagłębia Lubin,‭ ‬można przeczytać tutaj:

WYWIAD Z PIOTREM STOKOWCEM

CO MÓWIĄ FACHOWCY‭?

O potrzebie treningu mentalnego i szeroko pojętej współpracy sportowców z psychologiem,‭ ‬w bardzo interesujący sposób wypowiadają się ci,‭ ‬którzy mają największe ku temu kwalifikacje‭ ‬– czyli po prostu fachowcy w dziedzinie psychologii sportu.

Paweł Frelik,‭ ‬trener mentalny,‭ ‬psycholog sportu,‭ ‬w‭ ‬wywiadzie z‭ ‬13‭ ‬grudnia‭ ‬2015,‭ ‬twierdzi m.in.,‭ ‬że:

‭„‬Każdy sportowiec ma swoje doświadczenia.‭ (‬…) jeden pochodzi z normalnej rodziny,‭ ‬inny z rozbitej.‭ ‬Jeden trafia na porządną partnerkę,‭ ‬z którą udaje się coś zbudować,‭ ‬innemu ciągle zgrzyta.‭ ‬Jeszcze inny nie radzi sobie z tym,‭ ‬że na konto co miesiąc spływa mu‭ ‬300‭ ‬tysięcy złotych‭ ‬-‭ ‬i to z gwarancją,‭ ‬że będzie tak przez dwa najbliższe lata.‭ ‬Trener mentalny współpracuje z zawodnikiem w tych obszarach,‭ ‬w których on tego sobie życzy.‭ ‬Jeżeli mu to ciąży i chce pogadać o tym,‭ ‬co się dzieje w domu,‭ ‬proszę bardzo.‭ ‬Niepoukładane‭ „‬klocki‭”‬ w‭ ‬życiu prywatnym bardzo przeszkadzają na boisku.‭”

Dalsza część wywiadu tutaj:

WYWIAD Z PAWŁEM FRELIKIEM

Jeszcze jedna wypowiedź Pawła Frelika wydała mi się godna zacytowania:

‭"‬Możesz zmieniać środowisko,‭ ‬trenera,‭ ‬ligę,‭ ‬ale jeżeli nie zmienisz lub nie wypracujesz odpowiedniego sposobu myślenia‭ – ‬swojej mentalności to‭…‬..‭ ‬będzie Ci ciężko osiągnąć swoje cele i marzenia oraz być w pełni usatysfakcjonowanym na koniec kariery‭ – ‬przygody z piłką.‭"

Z kolei‭ ‬Dr Kamil Wódka,‭ ‬doświadczony psycholog‭ ‬sportowy‭ (‬współpracował m.in.‭ ‬z Kamilem Stochem‭)‬,‭ ‬w‭ ‬wywiadzie z listopada‭ ‬2013,‭ ‬tak oto podsumował słabe występy naszej kadry piłkarskiej w eliminacjach do finałów MŚ w RPA i Brazylii oraz w finałach Euro‭ ‬2012‭ (‬pytanie dotyczyło roli psychiki‭ ‬– czy to ona‭ ‬właśnie mogła zadecydować o słabej postawie zawodników‭)‬:‭

‬„Chcąc być uczciwym,‭ ‬muszę powiedzieć,‭ ‬że ciężko jest mi to osądzić.‭ ‬Nie byłem obok tej ekipy,‭ ‬nie wiem,‭ ‬co tam się działo i nie wiem,‭ ‬jakie elementy przygotowania funkcjonowały na jakim poziomie.‭ ‬Z psychiką jest tak,‭ ‬że‭…‬ nikt jej nie widział.‭ ‬Łatwo jest powiedzieć,‭ ‬że zawiódł akurat ten element,‭ ‬bo nikt nie jest w stanie,‭ ‬powiedzieć nam ze stuprocentową pewnością,‭ ‬że nie mamy racji.‭ ‬Ja staram się podchodzić do tego tematu w sposób poukładany,‭ ‬systematyczny i rzeczowy‭ ‬-‭ ‬psychika,‭ ‬owszem,‭ ‬jest ważna,‭ ‬ale są tu też czysto sportowe elementy,‭ ‬które muszą zafunkcjonować zdecydowanie wcześniej‭ ‬-‭ ‬przygotowanie fizyczne,‭ ‬odpowiednie umiejętności techniczne i dobrze dobrana taktyka.‭ ‬Dopiero,‭ ‬kiedy to wszystko‭ ‬funkcjonuje,‭ ‬a wyniku nie ma,‭ ‬możemy zastanawiać się,‭ ‬czy problem nie tkwi właśnie w aspekcie mentalnym.‭ ‬To bardzo złożona konstrukcja.‭”

Na koniec opinia Pawła Drużka,‭ ‬trenera mentalnego,‭ ‬wykładowcy psychologii sportu na dwóch łódzkich uczelniach:

‭„‬Sport to zmagania z przeciwnikiem i z samym sobą.‭ ‬To codzienny trening ciała i psychiki.‭ ‬Wierzę,‭ ‬że jeśli zadbasz o szczegóły,‭ ‬to wynik zależy od sumy przyczyn i skutków,‭ ‬a nie od przypadku.‭ ‬We współpracy skupiam się nad tym co można kontrolować. Dzielę się tym w pracy ze sportowcami i drużynami sportowymi.‭ ‬Poznaję strategie największych sportowców i ludzi sukcesu,‭ ‬wykorzystuję te techniki we współpracy z zawodnikami i trenerami.‭ ‬Celem współpracy trenera mentalnego jest zaznajomienie sportowca z takimi umiejętnościami psychologicznymi i wiedzy z zakresu psychologii,‭ ‬które pomogą mu w podniesieniu poziomu wykonania danego zadania,‭ ‬a w efekcie osiągnięcia lepszego wyniku na zawodach.‭”‬

UWAGA NA‭ PRZEMOTYWOWANIE‭‬!

No właśnie‭…‬
Słaba mobilizacja,‭ ‬mało ambitna postawa,‭ ‬brak wiary we własne możliwości‭ ‬– to najczęstsze zarzuty kierowane pod adresem przegranych.‭ ‬Często można usłyszeć w komentarzach pomeczowych,‭ ‬że ktoś przegrał swoje spotkanie już w szatni,‭ ‬w swojej głowie,‭ ‬zanim jeszcze wyszedł na boisko.‭ ‬Nieodpowiednie nastawienie i zbyt‭ ‬niska samoocena może rzeczywiście niejednokrotnie ułatwić zadanie przeciwnikowi‭…
Czy‭ ‬jednak jest to właściwy trop myślowy? Czy rzeczywiście te właśnie powody, w głównej mierze‭ ‬przyczyniają się do porażki,‭ ‬oraz‭  ‬mało efektywnej postawy zawodnika na boisku‭?
A może jest‭ ‬dokładnie odwrotnie‭?
To znaczy, piłkarz zmotywowany do granic możliwości,‭ ‬z natury‭ ‬ambitny i‭ ‬pewny siebie,‭ ‬także może‭ ‬przecież‭ ‬przegrać‭…‬ Zwłaszcza,‭ ‬jeśli jego mniemanie o sobie, nie ma pokrycia w realnych możliwościach,‭ ‬a silniejszy pod każdym względem przeciwnik,‭ ‬brutalnie "sprowadza go na ziemię‭"…‬ Wszak boisko wszystko weryfikuje‭ ‬– zarówno‭ ‬jeśli chodzi o przygotowanie fizyczne,‭ ‬jak i mentalne.‭
Jeśli mówimy o tym drugim, to jest ono złe zarówno wtedy,‭ ‬gdy piłkarze nie są wystarczająco zmotywowani,‭ ‬ale także wówczas,‭ ‬gdy‭…‬ są przemotywowani.‭ ‬Czyli dostali taką porcję niby‭ ‬właściwych‭ ‬słów i emocji,‭ ‬które miały ich pozytywnie‭ „‬nakręcić‭”‬,‭ ‬a w konsekwencji słowa te okazały się dla‭ ‬piłkarzy "niestrawne"‭…‬ Mieli wygrać‭ ‬„za wszelką cenę‭”‬,‭ ‬„dać z siebie wszystko‭”‬,‭ „‬musieli‭”‬ pokonać rywala‭ ‬– a gdy wyszli na boisko,‭ ‬nie byli w stanie tego zrobić.‭ ‬Presja oczekiwań‭ (‬tych z zewnątrz,‭ ‬jak i ich własnych‭)‬,‭ ‬paraliżowała‭ ‬im‭ ‬ruchy,‭ ‬wiązała nogi,‭ ‬blokowała umysły‭…‬
Trzeba więc bardzo uważać,‭ ‬bo jak wiadomo,‭ ‬umiar wskazany jest niemal w każdej sytuacji.‭ ‬Okazuje się,‭ ‬że tak,‭ ‬jak można zagłaskać na śmierć przysłowiowego kotka,‭ ‬tak również można przemotywować piłkarza,‭ ‬który po takim‭ „‬zabiegu‭”‬,‭ ‬zamiast wznieść się na wyższy poziom możliwości,‭ ‬staje się cieniem samego siebie.‭ ‬I jest to zawsze przykry widok‭ ‬– gdy obserwujemy kogoś,‭ ‬komu‭ ‬co prawda‭ ‬nie sposób odmówić chęci i serca do gry,‭ ‬a mimo to,‭ ‬jego bezradność jest rażąca,‭ ‬wręcz nas irytuje.‭ ‬Zwłaszcza,‭ ‬gdy nastawiamy się na wielkie piłkarskie show,‭ ‬a zostaje nam zaserwowana kompletna boiskowa klapa‭…‬

Jak więc znaleźć ów złoty środek,‭ ‬jak‭ ‬motywować,‭ ‬by trafiać w samo sedno,‭ ‬nie zaś‭ „‬kulą w‭ ‬płot‭”‬?
Oczywiście psycholodzy mają‭ ‬swoje metody,‭ ‬cały system opracowanych rozwiązań‭ ‬– stosowanych w zależności od sytuacji i indywidualnych potrzeb.‭ ‬Trenerzy, w szatni i przy linii boiska, często na swój własny,‭ ‬intuicyjny sposób,‭ ‬próbują dotrzeć‭ ‬do serc i umysłów swoich piłkarzy.‭ ‬Każdy z nich robi to inaczej.‭ ‬Oczywiście z różnym skutkiem‭…‬
Myślę,‭ ‬że grzechem byłoby w tym miejscu nie przytoczyć słów jednego z najwybitniejszych,‭ ‬a jednocześnie najbardziej‭ ‬rozchwytywanych na rynku futbolowym szkoleniowców.‭ ‬Przemówienie (a w zasadzie jego fragment) Pepa Guardioli na pierwszym treningu z‭ ‬piłkarzami Barcelony,‭ ‬to jak dla mnie‭ ‬– klasyka gatunku‭!
A efekt‭? ‬Znamy go wszyscy doskonale, na wszelkie wypadek jednak przypomnę‭ ‬– 14‭ ‬trofeów zdobytych w ciągu czterech sezonów na Camp Nou,‭ ‬w tym dwa razy tryumf w Lidze Mistrzów.‭
Panie‭ ‬i Panowie‭! ‬Oto jak robią to najlepsi:‭

 „(...)Będę was bronił aż do śmierci,‭ ‬ale zarazem będę wymagał od was tego,‭ ‬czego wymagają ode mnie.
Tylko o to was proszę.‭ ‬Nigdy nie zrobię awantury,‭ ‬tylko dlatego,‭ ‬że straciliście piłkę albo kiedy popełnicie błąd i to będzie kosztować nas stratę bramki.‭ ‬Chcę jednak pełnego zaangażowania.‭ ‬Wybaczę wszystko,‭ ‬ale nie to,‭ ‬że będziecie grać bez serca.(...)‭„

Hmm‭…‬ Muszę przyznać,‭ ż‬e sama dałabym się porwać tej płomiennej przemowie‭!
‭Czy to tego typu słowa właśnie sprawiają, że piłkarze chcą za (dla) swojego trenera „umierać na boisku“...?
Dodam tylko jeszcze,‭ ‬że gdy Guardiola obejmował stanowisko trenera Dumy Katalonii,‭ ‬klub znajdował się w dużym kryzysie,‭ ‬nie zdobywając od dwóch lat żadnego trofeum.‭ ‬Nowy trener miał tę sytuację zmienić i zrobił to w najlepszy możliwy sposób‭!‬
Warto zauważyć,‭ ‬że w następnym klubie,‭ ‬w którym zdecydował się pracować, charyzmatyczny‭  ‬Hiszpan‭ ‬spotkał się‭ ‬ze zgoła odmienną sytuacją‭ ‬– Bayern Monachium w momencie,‭ ‬gdy Guardiola obejmował w nim stanowisko szkoleniowca,‭ ‬dumnie szczycił się zdobytą w ubiegłym sezonie potrójną koroną.‭ ‬I wówczas okazało się,‭ ‬że nawet tak zdolnemu trenerowi,‭ ‬o wiele trudniej‭ ‬jest‭ ‬zmotywować i poprowadzić‭ ‬taki zespół,‭ ‬który jest‭ „‬syty‭”‬,‭ ‬bo praktycznie zdobył wcześniej wszystko,‭ ‬co było do zdobycia‭…‬ Chyba wszyscy dziś zastanawiamy się, z jaką ilością tytułów na koncie zakończy swój pobyt w Monachium Pep Guardiola? Mam nadzieję, że Hiszpan powtórzy wyczyn swojego niemieckiego poprzednika, Jupp’a Heynckes’a - oczywiście z wydatną pomocą polskiego napastnika, Roberta Lewandowskiego!

PSYCHOLOG, PSYCHIATRA - BRZMI PODOBNIE...

Rola psychologa sportu wciąż owiana jest tajemnicą i przywodzi na myśl wiele innych skojarzeń,‭ ‬niejednokrotnie dalekich od prawdy,‭ ‬a nawet krzywdzących.‭
‬Często bowiem pierwsza myśl,‭ ‬jaka nadal najczęściej nasuwa się wielu osobom na temat zawodników współpracujących z psychologiem,‭ ‬to:‭ ‬„słaby,‭ ‬nie daje rady,‭ ‬coś z nim nie tak,‭ ‬pewnie‭ ‬musi się leczyć‭”‬.‭
Jakże doskonale znany nam schemat,‭ ‬gdzie ludzie dają się z łatwością wciągnąć w pułapkę stereotypów.‭ ‬Łatwiej jest przecież przypiąć komuś łatkę słabeusza,‭ ‬etykietę wariata nawet,‭ ‬niż zadać sobie trud rzetelnego sprawdzenia informacji na dany temat, czy po prostu zdefiniowania pojęć.‭ ‬Sami zawodnicy także często boją się takiego właśnie wstydliwego zaszufladkowania - stąd ich ewentualne obawy i opory przed współpracą z psychologiem.
Oczywiście, sytuacje,‭ ‬w których zawodnik ma problemy natury psychicznej,‭ ‬mają miejsce.‭ ‬Jednak‭ ‬należy pamiętać,‭ ‬że‭ ‬rola psychologa sportu ma‭ ‬zupełnie‭ ‬inną specyfikę,‭ ‬niż rola terapeuty (psychiatry).‭ ‬Psycholog sportu nie leczy zaburzeń,‭ ‬a poszukuje i wzmacnia silne strony zawodnika lub grupy. Nie ma w niej ani nic strasznego,‭ ‬ani nawet tajemniczego.‭ ‬Po prostu psycholog ma pewną wiedzę na temat tego,‭ ‬jak działa ludzki umysł,‭ ‬wie jakie procesy w nim zachodzą.‭ ‬Chodzi o to,‭ ‬aby tę wiedzę w umiejętny sposób przekazał sportowcowi,‭ ‬aby on także mógł z niej skorzystać.‭ ‬W zależności od potrzeb,‭ ‬stosuje się najróżniejsze ćwiczenia‭ – ‬na przykład na podniesienie pewności siebie,‭ ‬na koncentrację,‭ ‬ćwiczenia‭ „‬odstresowujące‭”‬.‭ ‬Naprawdę wiele można osiągnąć poprzez regularne stosowanie się do zaleceń specjalisty.‭
Możliwe jest też przejście na kolejny poziom współpracy z psychologiem sportowym,‭ ‬któremu sportowiec po pewnym czasie jest w stanie zaufać‭ („‬otworzyć się‭”) ‬i opowiedzieć o swoich problemach.‭ ‬Wówczas wspólnie je analizują i poszukują rozwiązań. Bardziej to chyba przypomina rozmowę z przyjacielem, niż „instruktaż“ znany z pierwszego etapu.‭ ‬Oczywiście ten drugi etap nie zawsze jest możliwy do zrealizowania‭ – ‬to zależy od tego,‭ ‬jak dobre były wzajemne relacje,‭ ‬które zostały wypracowane w początkowej fazie współpracy.‭

PODSUMOWANIA SŁÓW KILKA‭

Wydaje się,‭ ‬że minęły już czasy,‭ ‬gdy trening mentalny w sporcie uważany był za coś zbędnego,‭ ‬niepotrzebną fanaberię,‭ ‬która niczemu konkretnemu nie służy i w niczym nie pomaga.‭ ‬Obecnie,‭ ‬nikt już chyba nie ma wątpliwości,‭ ‬że jest to absolutna‭  ‬konieczność‭ ‬– jeśli mówimy o profesjonalnym futbolu,‭ ‬w którym chcemy odnosić sukcesy.‭ ‬Tak,‭ ‬jak powszechnie korzysta się z innowacji w dziedzinie treningu motorycznego,‭ ‬technicznego,‭ ‬czy wytrzymałościowego,‭ ‬tak należy stawiać na nowoczesne rozwiązania dotyczące doskonalenie w sferze emocjonalnej piłkarzy.
W mediach‭ ‬coraz częściej można usłyszeć,‭ o‬ kolejnych sportowcach podejmujących współpracę z trenerem mentalnym.‭ ‬Stopniowo, psycholodzy w Polsce dołączają do sztabów szkoleniowych,‭ ‬a ich praca‭ staje się ‬integralną częścią treningu.‭
Teza - mówiąca,‭ ‬że wsparcie psychologiczne,‭ ‬motywacja,‭ ‬umiejętność dążenia do celu,‭ ‬obok ciężkiej pracy są nieodzowne do osiągnięcia sukcesu - staje się coraz bardziej popularna.‭

Tak więc,‭ ‬oprócz nóg,‭ ‬w futbolu liczy się także głowa.‭
A nawet serce...‭
‭Piłkarz, to nie cyborg, zaprogramowany do gry o nazwie futbol. To tylko człowiek. I jak każdy, może mieć problemy, słabości, gorsze dni. Choć często jego męska duma nie pozwala mu tego wszystkiego okazywać - stara się więc ukrywać przed światem tę niewygodną dla niego prawdę... Przybiera pozy, nakłada maski. Dlatego nigdy nie wiadomo, kto tak naprawdę kryje się za fasadą boiskowego twardziela - rzeczywiście silny mentalnie profesjonalista, czy może wręcz przeciwnie - ktoś słaby i pozbawiony pewności siebie? Ktoś, komu wszystko przychodzi bez trudu, czy może osoba, której każde osiągnięcie, okupione jest mnóstwem wyrzeczeń, ciężką pracą i samodyscypliną?
‭Futbolowa rzeczywistość, jest czasem bardziej złożona, niż mogłoby się z pozoru wydawać...
‭Powinniśmy zdawać sobie z tego wszystkiego sprawę, gdy, z perspektywy wygodnej kanapy, krytycznie oceniamy postawę piłkarzy w danym meczu...

O mentalnym aspekcie szkolenia,‭ ‬nie powinien też zapominać żaden trener‭ – ‬jeśli chce mieć poczucie,‭ ‬że zrobił absolutnie wszystko,‭ ‬by wykrzesać ze swoich zawodników maksimum ich możliwości.‭
Choć wprawdzie futbol,‭ ‬to nie szachy,‭ ‬to przecież jednak myślenie jest w nim równie mocno pożądane‭…
‭Emocje zawodników zaś, stanowią jego nieodłączny element.
‭Tak po prostu jest.
‭I jeśli ktoś, patrząc na piłkarza, widzi tylko jego fizyczność, jedynie jego nogi, nie dostrzegając głowy - to znaczy, że jego obraz jest zafałszowany, niepełny i należy go natychmiast skorygować!