Taktyczny Shot #11 - jak działa silnik taktyczny? Czyli o modelu gry słów kilka.

W ostatnim "odcinku" wspomniałem pobieżnie o najpopularniejszych stylach taktycznych/strategiach, jakie możemy na piłkarskich boiskach zaobserwować. Dzisiaj chciałbym pójść za ciosem i nieco bardziej szczegółowo pokazać, jak zmaterializować konkretny pomysł na grę naszej drużyny.

PRYNCYPIA.

Jak uczy rzeczywistość, za którą nieustannie próbuje gonić Football Manager, każdy mecz dzieli się na 4 fazy:

1. Faza ataku (przy piłce).

2. Faza obrony (bez piłki).

3. Faza przejścia.

4. Stałe fragmenty gry.

Każda z tych faz ma też swoje podfazy. Dwie pierwsze (ataku i obrony) dzielimy najczęsciej ze względu na to, w której tercji boiska znajduje się piłka.

Dla ataku począwszy od własnej tercji obronnej:

a) zawiązywanie akcji (build-up).

b) rozwijanie akcji (progression).

c) wykańczanie akcji (creation).

Dla obrony począwszy od tercji obronnej przeciwnika:

a) wysoki pressing.

b) średni pressing.

c) niski pressing.

Jak nietrudno się domyślić, te dwie fazy oraz ich podfazy nakładają się na siebie.

Oczywiste jest też to, że nie zawsze każda z tych podfaz ma miejsce - czasem drużyny grają lagę albo usawiają autobus.

Fazę przejścia dzielimy wg tego, co zamierzamy zrobić bezpośrednio po stracie piłki lub jej odzyskaniu, a stałe fragmenty na ofensywne i defensywne.

Dlaczego piszę te wszystkie oczywistości? A no dlatego, że żeby zdefiniować swój styl gry, musimy naszemu zespołowi jasno określić zadania w każdej z tych faz. O dziwo Football Manager (choć ograniczony) pozwala nam na to.

TRANSLACJA

1. Faza ataku (przy piłce).

Wszystko zaczyna się od ustawień w podzakładce "bramkarz przy piłce", która - nie wiedzieć czemu - znajduje się w zakładce "faza przejścia".

To tutaj zadecydujemy jak i czy w ogóle dojdzie do "zawiązania akcji", czy też spróbujemy od razu przejść do kolejnej podfazy (np. przy pomocy długiego wykopu).

Jeśli jednak zdecydujemy się rozegrać piłkę krótko, następnym krokiem będzie wybranie opcji w podzakładce "rozgrywanie akcji", która posłuży nam nie tylko w podfazie zawiązania, ale również i rozwijania, a nawet i poniekąd wykańczania akcji.

"Rozegranie piłki po ziemi" nakaże naszym zawodnikom cierpliwe rogrywanie piłki w celu znalezienia bardziej dogodnego momentu do podania w następną tercję boiska. Z kolei "ataki środkiem pola lub skrzydłami" będą determinować, którymi kanałami nasi zawodnicy dostarczą tam piłkę. Znakomicie obrazuje to ćwiczenie, w którym drużyna budująca akcję ma za zadanie władować futbolówkę do jednej z trzech małych bramek (jedna na środku i dwie po bokach boiska), symbolizujących właśnie grę środkiem lub skrzydłami.

Warto mieć na uwadze, że "ataki środkiem lub skrzydłami" mają też pośredni wpływ na pozostałe fazy ataku. W podfazie rozwijania akcji ściągają większą liczbę piłkarzy do środka lub na skrzydło, po którym toczy się gra, w celu uzyskania przewagi liczebnej w danym sektorze, a sposób wykończenia jest najczęsciej tego konsekwencją.

"Zagrania na obieg (na zewnątrz i do wewnątrz)" to po prostu pewien trik taktyczny, pozwalający na podłączenie się do akcji większej liczby piłkarzy. Należy jednak pamiętać, że w ten sposób nieco tę akcję spowalniamy.

Z kolei "podania na wolne pole" będą determinować rodzaj ostatniego lub przedostatniego podania w tercji ataku.

W tejże tercji, podczas podfazy wykańczania akcji największą rolę odgrywa podzakładka "na przedpolu bramki rywala.

Tutaj sprawa jest dosyć prosta: "podania w pole karne" to męczenie buły w celu wypieszczenia idealnej sytuacji do zdobycia bramki. "Szybkie centry" i "strzały z każdej pozycji" to z kolei dobre rozwiązania na desperackie gonienie wyniku.

Bardzo ciekawą opcją jest "szukaj SFG". Czasem bywa tak, że nie mamy na tyle jakości, by należycie zbudowaną akcję wykończyć, więc to wykończenie niejako przenosimy na fazę stałych fragmentów gry. Gra tak chociażby Brentford.

2. Faza obrony (bez piłki).

Tutaj najważniejszą opcją jest "linia nacisku", która determinuje, czy w ogóle weźmiemy udział w danej podfazie obronnej. Jeśli wybierzemy "wysoki pressing", weźmiemy udział w każdej; jeśli "niski pressing" jedynie w tej ostatniej.

W związku z tym należy zrozumieć, do czego słuszą opcje będące po prawej stronie panelu "bez piłki".

a) reakcja na pressing. Powiem szczerze, że musiał to tłumaczyć jakiś imbecyl, bo gdyby za tym tłumaczeniem pójść, nikt nie zrozumiałby, o co chodzi. A tymczasem to nie żadna "reakcja na pressing", a "pressing traps", czyli po prostu określenie czy pressingiem spychamy rywala do boku, czy zachęcamy do gry przez środek, by tam odzyskać piłkę.

"Szeroki pressing" to wg tłumacza dobre określenie na kierowanie pressingu do strefy środkowej. Z kolei "wąski pressing" to wypychanie rywali do skrzydła.

Ciekawostka taktyczna z tym związana. Wypychanie przeciwnika na skrzydła pozwala znacznie skuteczniej piłkę odzyskać (linia boczna robi za dodatkowego obrońcę), jednak utrudnia wyprowadzenie błyskawicznej kontry, jako że jesteśmy dalej od bramki oraz pod bardziej niekorzystnym kątem, niż po odbiorze w środkowej strefie boiska. Niestety założenie skutecznego pressingu w środku pola jest zdecydowanie trudniejsze.

Ciekawostka odnośnie mechaniki gry. Ta opcja działa niemal wyłącznie w podfazie wysokiego pressingu, więc jeśli nim nie gramy, nie ma co sobie tym głowy zaprzątać.

b) linia defensywy. Jest to opcja, która działa niemal wyłącznie w podfazie średniego pressingu i określa zachowanie naszej drużyny, gdy przeciwnik przetransportuje piłkę do tercji środkowej. "Graj wyżej" nakazuje skrócenie pola gry, agresywniejsze zaatakowanie rywali, ew. próbę złapania na spalonego. "Graj głębiej" to już wycofywanie się do podfazy niskiego pressingu i ustawienie tam zasieków obronnych.

c) reakcja na dośrodkowania. Ta opcja działa wyłącznie w podfazie niskiego pressingu i jest tym samym co "pressing traps". Jeśli "powstrzymujemy dośrodkowania", najczęsciej zmuszamy rywala do gry środkiem; jeśli "zachęcamy do dośrodkowań", zabezpieczamy środek i wypychamy rywali na boki.

3. Faza przejścia.

Tutaj wszystko rozumie się samo przez się. "Kontrpressing (tutaj jako taktyka, nie zaś strategia)" to opcja zachęcająca zawodników do natychmiastowego odbioru piłki niezależnie od innych ustawień taktycznych. "Przegrupowanie" to opcja zachęcająca po stracie piłki do natychmiastowego odbudowania pierwotnego ustawienia. Co ciekawe może to być ustawienie stosujące wysoki pressing. Wtedy jest to po prostu pressing nieco "opóźniony", ale za to bardziej metodyczny niż "kontrpressing".

"Kontra" i "utrzymywanie formacji" już naprawdę żadnego wyjaśnienia nie potrzebują. Warto jedynie pamiętać o tym, o czym wspomniałem przy okazji "pressing traps" - jeśli podczas pressingu wypychamy rywali na skrzydła, lepiej po odzyskaniu piłki "utrzymać formację", czyli po prostu spokojnie rozegrać piłkę; jeśli zaś próbujemy pressować w środku pola, wtedy najlepszą ocpją jest "kontra".

4. Stałe fragmenty gry.

Tutaj ograniczoność Football Managera wygrywa z moją checią radosnej twórczości grafomańskiej. Silnik meczowy SFG ma tak niewiele wspólnego z rzeczywistością, że aż głowa mała. Z resztą nie ma się co nad tym głowić (nomen omen), bo i tak co roku można sobie ściągnąc z neta superstałefragmentygry, które wpadają niemal za każdym razem (jeśli ktoś tak lubi).

PODSUMOWANIE

Jak widać, zdefiniowanie swojego stylu gry to wcale nie tak łatwe zadanie, a przecież Football Manager to tylko uproszczenie, wierzchołek góry lodowej. W końcu tutaj nie musimy planować każdego ruchu w każdej fazie, nie musimy tworzyć metodologii treningowej, która pozwoli nam to przełożyć na druzynę etc. Dlatego zawsze podkreślam, że trener bez stylu (jakikolwiek by to styl nie był) to zwykły wuefista, którzy rzuca chłopakom piłkę i idzie do kantorka.