Porozmawiajmy o taktyce - czyli kilka ogrzych przemyśleń

Uwaga,

proszę poniższego tekstu nie traktować jako poradnik, który pisze osoba, znająca wszystkie tajniki taktyczne, oraz wiedząca idealnie jak reaguje silnik meczowy na zmiany w poleceniach, czy ogólnie rozumianej taktyce. Są to moje przemyślenia, poparte obserwacją, które mogą przydać się początkującym graczom, oraz będą dobrym punktem wyjścia do dalszej dyskusji nad aspektami taktycznymi. Jeżeli nie zgadzasz się z którymś z moich argumentów, nie wahaj się wytknąć mi błąd. Jestem tylko człowiekiem i z chęcią dowiem się jak widzi sprawę ktoś inny. Proszę tylko o zachowanie zasad dyskusji – skoro z czymś się nie zgadzasz, uzasadnij także dlaczego.

1.Taktyka – jak to się je?

Taktyka to sposób postępowania, mający doprowadzić do określonego celu. W przypadku piłki nożnej, tym celem jest zwycięstwo w meczu.

W serii Football Manager to ogół poleceń mający na celu wymusić konkretne zachowanie w silniku meczowym, obrazującym prawdziwe spotkanie. Taktyka składa się z czterech elementów, które będę opisywał zgodnie z moją wiedza i obserwacjami.

2. Mentalność – w grze mamy 7 mentalności: powstrzymywanie, defensywa, kontratak, standardowa, kontrola, ofensywa i szarża.

Nazwanie tego mentalnością jest mylące, bo wielu graczy ( w tym ja), uważało, że jest to sposób, jak mają grać nasi zawodnicy – ofensywnie, czyli szybko, zaś defensywnie czyli ustawić się w obronie i grać z kontry. Ba, niektórzy dziwili się, że goniąc wynik z nastawieniem defensywnym idzie im to łatwiej, niż gdy mentalność była nastawiona na ofensywę. Dlaczego?

Mentalność odpowiada za szybkości przemieszczania zawodników pod pole karne przeciwnika. Innymi słowy, im bardziej ofensywna, tym Twoi zawodnicy będą starali się jak najszybciej przemieścić się pod pole karne rywala. Ustawienie mentalność na defensywną spowoduje, że Twoi piłkarze będą wolniej piłkę rozgrywać, ale dzięki temu będzie to robione dokładniej z możliwością podłączenia się do akcji większej liczby graczy.

3. Kształt formacji - każda akcja wywołuje reakcję. Każda formacja znajdzie na siebie inną formację, która będzie przeciw niej mniej lub bardziej skuteczna. W zamierzchłych czasach grano systemem 2-3-5, który w dzisiejszych czasach wydaje się dziwny, ale w ówczesnych był kanonem. Wraz ze zmianą przepisów o spalonym, ( tak, tak, kiedyś spalony był troszkę inaczej gwizdany), taktyka zmodyfikowała w 3-2-5. Z czasem jednak zaczęła pojawiać się Brasilliana (4-2-4), która była odpowiedzią na 3-2-5. Kolejnym Tworem, który wyparł Braziliane była jej zmodyfikowana wersja 4-3-3, ta zaś została wyparta przez 3-5-2, a tę ostatnia wyparło 4-4-2. System, który wypromował Arrigo Sacchi, także trafił na swojego prześladowcę w postaci 4-3-2-1, czy Choinka, lub jej odmiana 4-2-3-1 czyli popularny Diament. Tak jak w życiu, niektóre taktyki w grze dają przewagę nad innymi. Dobrym sposobem na zatrzymanie schodzących bocznych napastników, jest wystawienie naprzeciwko nich wysuniętych bocznych obrońców (takich, którzy grają wyżej, niż stoperzy). Dlaczego? Bo mogą dużo wcześniej zacząć krycie, które nie pozwoli się rozpędzić/da czas by zaasekurować przez innego zawodnika.

Sam kształt formacji także ma znaczenie. Przez lata byłem wielkim zwolennikiem lustrzanego odbicia – skoro prawy pomocnik jest wysuniętym skrzydłowym, lewy także musi nim być. Nie pozwalałem sobie na jakieś dziwne niesymetryczne ustawienia. I to zmieniło się od czasu FM 2016. Zauważyłem podczas spotkania, że zawodnicy dublują swoje pozycje, głównie w wyprowadzaniu piłki. Jeżeli miałem pomocników z funkcją pomocnik odbierający piłkę, jednego na DefPom, drugiego jako Środkowy pomocnik, wówczas, odległości między nimi były bardzo niewielki. Powodowało, że brakowało jednego zawodnika, do którego można posłać piłkę.

 

Aby tego uniknąć, wystarczyło środkowego pomocnika przesunąć w bok (gdyby grali w trójce, byłbym Środkowym Pomocnikiem Lewym, lub prawym), co zniszczyło jakąkolwiek symetryczność, dało za to lepsze opcje w rozgrywaniu piłki. Podobne pary funkcji i pozycji to: wysunięty rozgrywający (wsparcie) + środkowy pomocnik (wsparcie), oraz odwrócony boczny obrońca + środkowy obrońca. Oczywiście tych par pewnie jest mnóstwo i nie znam ich wszystkich, ale wystarczy przesunąć jednego z takowych nachodzących na siebie graczy na bok, wtedy problem zostanie rozwiązany.




 

Inną sprawą jest fakt, że niektóre funkcję można przypisać tylko graczom na konkretnych pozycjach. Carillero [poprawione po zwróceniu uwagi na błąd] i Mezzala mogą być tylko wówczas ustawieni gdy są na pozycji ŚPL, lub ŚPR. Co prawda z opisu wynika, ze zawsze muszą być z kimś z trójki, ale nawet gdy gra się jednym, to tak ustawiony może pełnić taką funkcję.

4. Dobór zawodników – ( uwaga, dobór zawodników dotyczy tylko wyboru do składu, nie zaś wyboru do zespołu) to jest temat rzeka i ilu ludzi będzie to czytało, tyle zapewne będzie miało swój pogląd na to, czy zawodnik A, jest lepszy na pozycję Y, niż zawodnik B. Odkąd pojawiły się kółeczka, obrazujące jak dobrze zawodnik czuje się na danej pozycji i w danej roli wydawało mi się, że już większego ułatwienia twórcy nie mogli nam dać. To jednak nie do końca prawda. Kółeczka obrazują jak dobrze w danej funkcji sprawdzają się jego atrybuty i jest to poniekąd rekomendacja na jakiej funkcji najlepiej może się sprawdzić. Nie oznacza to, że w innych funkcjach będzie spisywał się źle. Co prawda, są role, które wymagają konkretnych atrybutów na odpowiednim poziomie ( siła i wyskok dla odgrywającego, wytrzymałość, dla pomocnika długodystansowca, czy siła, odbiór dla pomocnika odbierającego piłkę), by dobrze wyglądali, nie oznacza to, że inni w takich rolach się nie sprawdzą.

Zdarza mi się, że zawodnik wystawiony na swojej nieoptymalnej (według kółek), świetnie gra i robi liczby, podczas gdy grając na swojej rekomendowanej zawodzi. Dlatego kółeczka to tylko dodatek,na który warto zwrócić uwagę, ale nie powinien być decydujący przy ustalaniu kształtu formacji. Oczywiście, jeśli wystawimy zawodnika, na pozycji której kompletnie nie zna, nie zdziwmy się, że tam akurat może sobie radzić słabo/źle. Ale kółeczka i stopień ich zapełnienia nie powinny być wyznacznikiem przydatność, bądź nieprzydatności. Okej, to jak mamy wybierać kto się nada, a kto nie. Odpowiedź jest łatwa – od tego jak zamierzasz grasz. Grasz wielkim potentatem, który ma nieograniczoną ilość gotówki – kupujesz zawodników, pod taktykę, którą wymyśliłeś sobie grać.

Grasz małym klubikiem, sprawdź z jakimi zawodnikami masz do czynienia. Pogrupuj ich według pozycji (obrońców, pomocników, napastników, a potem kolejno jeszcze na strony, na których mogą grać.

Sprawdź ich mocne i słabe strony – dla obrońców to przede wszystkim odbiór, krycie, koncentracja, siła + dla bocznych jeszcze wytrzymałość, szybkość oraz dośrodkowania. Masz takich bocznych obrońców – wykorzystuj ich jako dodatkowych skrzydłowych ( czyli boczny wysunięty obrońca z opcją zagrań na obieg). Nie masz takowych – nie rozpaczaj, ustaw ich z funkcją wsparcia bądź ataku, ale bez zagrań na obieg – będą absorbować uwagę zawodników + nawet w przypadku słabej wrzutki, są na tyle blisko połowo, że zdążą wrócić. Ale takie ukrywanie słabych stron, to temat na inny artykuł.

Przy wyborze zawodnika, także powinniśmy zwracać uwagę na ulubione zagrania, zwłaszcza te, które pokrywają się z rolą jaką zawodnik ma spełniać w taktyce. ( fałszywa dziewiątka z poleceniem przetrzymuj piłkę, będzie dobrym wyborem, gdy ma przetrzymuj piłkę, itd.). Mam takie wrażenie, że preferowane ruchy, są więcej warte niż wartości atrybutów, zwłaszcza technicznych ( zawodnik z takimi atrybutami: strzał z dystansu 9, technika chyba 12, i lubi plasowane strzały, jest groźniejszym strzelcem z dystansu, niż ktoś z atrybutami 14 i 14, ale bez żadnego preferowanego ruchu). Chociaż tutaj jest to moje przypuszczenie, które być może ktoś potwierdzi lub obali.

5. Polecenia drużynowe i indywidualne – gdzieś czytałem tezę, że polecenia indywidualne to anulowanie instrukcji drużynowych dla jednego zawodnika. Słuszna teza, bo skoro jeden zawodnik ma strzelaj z dystansu, podczas gdy cały zespół zagrania w pole karne, to ten jeden faktycznie będzie walił w bramę. Podobnie jak w poprzednim punkcie kombinacja ustawień jest ogromna i ciężko byłoby to zmieścić nie tworząc przy okazji ściany tekstu.

Jest jednak kilka poleceń, które wydają się być podobne w nazwie, a działają inaczej, od siebie.

Specyficznym poleceniem drużynowym jest bez wątpienia tempo gry . O ile mentalność decyduje o tym jak szybko przemieszczają się zawodnicy, tak tempo gry oznacza, jak szybko piłka porusza się między zawodnikami. Im wyższe tempo, tym można spodziewać się szybszych wymian piłki, oraz szybszej utraty kondycji meczowej przez zawodników.

 

Krótsze krycie i gra przy przeciwniku– bardzo często, zwłaszcza w relacjach sportowych są to znaczenia tożsame. W silniku meczowym różnica jest jedna, ale istotna. Krótsze krycie oznacza doskoczenie do przeciwników rywali, w momencie, gdy wejdą oni z piłką w strefie, gdzie znajdują się nasi zawodnicy. Pressing zaś oznacza, doskoczenie do rywala, za każdym razem, gdy jest przy piłce. Nie ważne, czy znajduje się on w strefie czy nie. Zbyt duża liczba zawodników z poleceniem pressingu, może powodować dziury w formacjach obronnych, dlatego trzeba stosować je rozważnie.

 

Innym podobnym, lecz innym poleceniem jest polecenie szukanie gry oraz graj wyżej. Różnica polega głównie na poruszaniu się bez piłki. Graj wyżej oznacza granie bliżej bramki przeciwnika, zaś szukanie gry oznacza wychodzenie do piłki, oraz pokazywanie się do gry – czyli raczej cofanie się i szukanie miejsca by dostać piłkę dalej od bramki przeciwnika. Co ciekawe, oba polecenia powodują, że zawodnik będzie się przesuwał wraz z linią piłki i sytuacji, jaka jest na boisku. W przypadku polecenia utrzymuj pozycję, ten będzie starał się być w tym samym miejscu, co na początku akcji.

Kolejną różnicą w poleceniach indywidualnych są zwroty – kryj wskazanego piłkarza, oraz kryj konkretną pozycję.

Czym to się różni, widać chyba na pierwszy rzut oka, jednak jak wpływa na silnik meczowy?

 

Krycie piłkarza to bieganie za nim, tak by utrudnić mu operowanie piłką/dogranie do niego piłki. Powoduje to rozlecenie się kształtu formacji – bo zawodnik, którego nakazaliśmy kryć biega sobie w zupełnie innej części boiska. Gdy odzyskujemy piłkę zamiast na środku, znajduje się gdzieś na boku, co owocuje problemem z rozegraniem. Z drugiej strony świetnie sprawdza się takie polecenie na piłkarzy, którzy nie zmieniają swoich pozycji, lub biegają głównie przód – tył (krycie indywidualne bocznego obrońcy rywali, przez naszego skrzydłowego).

Krycie konkretnej pozycji, to nakazanie przykrycia konkretnej strefy. Bardzo przydaje się przeciwko zawodnikom, którzy nie mają się dać wciągnąć w wyciąganie ich z ich strefy gry obronnej. Skoro rywal gra cofniętym napastnikiem, którego rola polega na wyciąganiu środkowych obrońców i robienie miejsca dla wbiegających pomocników, niech środkowi obrońcy odpuszczą go i trzymają się swojego pola karnego. To polecenie ma także swoje wady - jest nieprzydatne do krycia zawodników, którzy biegają przód – tył ( czyli boczni obrońcy rywali usposobieni bardzo ofensywnie) – bo nagle robi się dziura. Zawodnik miał kryć pozycję lewego obrońcy, a gdy lewy obrońca włączył się do akcji, to jest przez takiego zawodnika odpuszczany. Innym ciekawym zastosowaniem tego polecenia jest danie szybkiemu napastnikowi polecenia kryj pozycję środkowego obrońcy, przy próbie gry z kontry. Taki zawodnik zawsze jest blisko obrońcy i ma duże szanse na wygranie pojedynku biegowego, lub zmuszenie do główki i odzyskania drugiej piłki, przez naszego zawodnika.
 

Uff to tyle tego przydługiego tekstu, który być może komuś się przyda. Zapraszam do dyskusji i zadawania pytań.